Hogere btw-aftrek op gemengde kosten voor hoger onderwijs

Hoe berekent u als financieel directeur een pro-rata voor uw onderwijsinstelling? En moet u rijksbijdragen en andere subsidies meenemen bij de berekening van de pro-rata? Een recent arrest van de Hoge Raad biedt hier meer duidelijkheid over.

Voor het verzorgen van onderwijs geldt een btw-vrijstelling en daarmee is de vergoeding voor het verzorgen van onderwijs vrij van btw. Onderwijsinstellingen verrichten echter ook andere prestaties, zoals detachering van personeel en exploitatie van een kantine. Deze prestaties zijn btw-belast. Naast deze inkomstenbronnen, ontvangen onderwijsinstellingen doorgaans rijksbijdragen en (andere) subsidies.

Doordat zowel vrijgestelde als btw-belaste prestaties worden verricht, moet u per kostenpost beoordelen of de btw aftrekbaar is. Wanneer sprake is van gemengde kosten – kosten voor zowel vrijgestelde activiteiten als de btw-belaste activiteiten – kan de btw op deze kosten gedeeltelijk worden gevorderd, op basis van een pro-rata berekening. Deze berekening geeft in feite de verhouding weer tussen vrijgestelde en btw-belaste prestaties.

Mogelijkheid voor hogere btw-aftrek op gemengde kosten

De Hoge Raad heeft op 23 februari 2018 een uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden bevestigd over het recht op aftrek van voorbelasting op gemengde kosten bij een onderwijsinstelling voor hoger onderwijs. De Hoge Raad stelt voorop dat de ontvangen collegegelden de vergoeding vormen voor het verzorgen van onderwijs. Het verzorgen van onderwijs kwalificeert hierdoor als een economische activiteit voor de btw. De ontvangen rijksbijdragen daarentegen vormen niet de vergoeding voor een verrichte prestatie en hoeven daarom niet meegenomen te worden in de (pre) pro-rata berekening. Dit biedt de mogelijkheid op een hogere btw-aftrek op gemengde kosten voor bepaalde onderwijsinstellingen. Voor primair en voorgezet onderwijs geldt deze uitspraak niet, aangezien die instellingen op een andere wijze financiering ontvangen.

De Hoge Raad bevestigt het oordeel van het Gerechtshof dat de rijksbijdragen en/of de verhouding in de financieringsbronnen niet zodanige objectieve en nauwkeurige gegevens vormen dat daarmee het werkelijke gebruik van goederen en diensten objectief en nauwkeurig kan worden vastgesteld. De bewijslast voor het afwijken van de pro-rata op basis van omzetverhoudingen – en dus het hanteren van een pro-rata op basis van werkelijk gebruik – ligt bij de belastingdienst.

Subsidies niet toerekenbaar aan economische activiteiten

Ingeval een subsidie wordt ontvangen die niet aan te merken is als de vergoeding voor een prestatie (zonder btw-heffing) en niet toerekenbaar is aan een economische activiteit, ontstaat de vraag of in een dergelijk geval een pre pro-rata moet worden toegepast. Voor zover sprake is van algemene kosten (kosten die niet direct toerekenbaar zijn aan een btw-belaste activiteit) wordt tot op heden hiervoor een pre pro-rata vastgesteld, op basis van omzetverhoudingen, waarbij de onbelaste subsidie wordt opgenomen in de noemer van de breuk. Deze uitspraak lijkt nu echter een handvat te bieden om dit ter discussie te stellen.

Gevolgen voor de praktijk

Voor onderwijsinstellingen die ook btw-belaste prestaties verrichten pakt dit arrest naar verwachting positief uit. Men kan immers gebruik (blijven) maken van de pro-rata op basis van omzetverhoudingen, waarbij de rijksbijdragen niet meegenomen hoeven te worden. Alhoewel de bewijslast voor het afwijken van deze berekeningswijze bij de belastingdienst ligt, blijft overleg met de belastingdienst raadzaam in situaties waarbij de pro-rata tot een onredelijke verhouding leidt.

Het is in ieder geval aan te raden voor hogescholen en universiteiten, en mogelijk ook andere (onderwijs)instellingen die een rijksbijdrage of subsidie ontvangen, om na te gaan of zij al gebruik maken van de mogelijkheid om btw op gemengde kosten deels te vorderen. Daarnaast is het belangrijk om vast te stellen of dit met gebruikmaking van de juiste pro-rata wordt berekend. U wilt immers niet teveel btw betalen.

Heeft u vragen over het berekenen van een pro-rata voor uw onderwijsinstelling? Neem contact op met één van onze btw-adviseurs.