De Raad van Commissarissen (RvC) geeft dit jaar voor het eerst haar werkgeversrol de hoogste prioriteit. Dit kan worden gezien als een bevestiging van de kentering die zich sinds een paar jaar geleden begon af te tekenen.

Min of meer ex aequo op één staan invulling toezichtstaak en de informatievoorziening van de RvB aan de RvC. De laagste prioriteit is nog steeds weggelegd voor relatiebeheer (met aandeelhouders en overige belanghebbenden). Dat blijkt uit het jaarlijkse Grant Thornton commissarissenonderzoek, waaraan dit jaar 216 commissarissen en 5 secretarissen van RvC’s deelnamen. De respons was daarmee dit jaar historisch hoog.

Aandacht verschuift duidelijk naar werkgeversrol

Dit jaar deed zich in de opvattingen van de commissarissen over hun taken een opvallende verschuiving voor. De werkgeversrol van de RvC (het selecteren, benoemen, evalueren en remunereren RvB) is met een 8,5 qua ambitieniveau op de eerste plaats gekomen. Dit is ten koste gegaan van de informatievoorziening, die overigens nog steeds qua belang in de top staat evenals de toezichthoudende taak.

Volgens Bart Jonker, partner bij Grant Thornton, is de prioriteit verschoven naar de werkgeversrol en de procesmatige kant van het commissariaat. En daarmee is er sprake van een gewijzigde taakopvatting. Commissarissen doen hun taak tegenwoordig niet meer alleen af met het invullen van hun toezichtfunctie", zegt Jonker. Hij voegt daaraan toe: "We zien dat de commissarissen meer oog krijgen voor het belang van hun andere taken. Afgezien van het feit dat dit in het belang is van de onderneming, is het ook het ‘eigen’ belang van een RvC. Niet goed functionerend management kost veel tijd evenals vervangingsprocedures. En daarop zit een RvC niet te wachten."

Toekomstfocus is op omzetgroei gevolgd door de ‘menselijke factor’

Profit bedrijven verwachten de komende jaren meer omzet en meer winst. Bij de not for profit bedrijven wordt relatief vaker een ongewijzigde situatie verwacht.  Vergeleken met 2013 is omzet denken minder dominant, heeft productrationalisatie plaatsgemaakt voor uitbreiding en is winst meer op het netvlies gekomen. Verder wordt vooral bij de not for profit sector, zoals de woningcorporaties. meer ingezet op samenwerking en fusies.

De bedreigingen en uitdagingen voor de toekomst betreffen in toenemende mate bedrijfsspecifieke onderwerpen in tegenstelling tot omgevingsvariabelen als financiële crisis. De ‘menselijke’ factor (bedrijfscultuur alsmede kwaliteit en aantal van mensen en management) werd hierbij het meest genoemd, vooral bij de profit bedrijven. Bij de not-for-profit sector ligt een grote uitdaging bij de overheid/politiek. Naast regel- en wetgeving zijn daar genoemd: besluitvorming van de overheid en politiek (en dan met name onvoorspelbaarheid, slechte timing en inconsistentie in de tijd), de bestedingen van de overheid en de taakverschuiving van centrale naar lokale overheid. Diverse commissarissen van woningcorporaties vrezen als één van de uitkomsten van de parlementaire enquête voor een toenemende regeldruk

Wat staat er op de agenda van de RvC?

In 2013/2014 hebben ‘corporate governance’ (met name vervanging en/of uitbreiding van de Raad van Bestuur) en ‘strategie’ de meeste aandacht gevraagd bij de profit bedrijven. Bij strategie zijn business model gerelateerde zaken leidend, daarna volgt M&A activiteit en/of samenwerking. Bij de not for profit sector waren corporate governance en ‘ingrijpende’ aanpassingen het belangrijkst. Bij deze sector was herfinanciering het meest genoemde onderwerp bij ‘ingrijpende’ aanpassingen met regelgeving overheid als goede tweede.
Voor 2014/2015 wordt naar verwachting opnieuw de meeste aandacht besteed aan ‘strategie’. Veel genoemde, andere aandachtgebieden zijn de werkgeversrol en 'special projects'. Bij de not for profit bedrijven zijn bij ‘ingrijpende’ aanpassingen ook genoemd herfinanciering en regelgeving vanuit de overheid.

Over het commissarissenonderzoek

Het Grant Thornton commissarissenonderzoek werd dit jaar voor de 6e keer uitgevoerd door Aalt Klaassen en Prof. Dr. Herbert Rijken. In 2014 werkten er 216 commissarissen en 5 secretarissen van de RvC aan het onderzoek mee, zowel van beursgenoteerde als niet-beursgenoteerde bedrijven. De respons is daarmee dit jaar historisch hoog. Van de respondenten zijn er 58 vrouw, 65 vervullen de rol van voorzitter van een RvC, 83 zijn er commissaris bij een woningcorporatie en 20 commissarissen vervullen een RvB-positie binnen een andere organisatie. In totaal 160 commissarissen vulden een online enquête in, 61 commissarissen werden face-to-face geïnterviewd. Het onderzoek is een vervolg op eerdere commissarissenonderzoeken, in 2008 geïnitieerd door de FINEM die nog steeds haar medewerking verleend. Andere partners waren de NCD, de VTW, de Governance University en cosponsor/partner Jonathan Warner.

• Grant Thornton Commissarissenonderzoek 2014/2015