De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) zal deze week een radicale hervorming van de internationale fiscale regelgeving bekendmaken.

Ons nieuwste International Business Report (IBR), een kwartaalonderzoek onder 2.580 bedrijven in 35 economieën, toont aan dat 74% van de bedrijven graag ziet dat belastingautoriteiten meer wereldwijd onderling samenwerken en richting geven. Bedrijven willen weten wat wel of niet aanvaardbaar is op het gebied van fiscale planning, zelfs indien dit betekent dat er minder mogelijkheden zijn om de belastingdruk te verminderen. Gaat het Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) Action Plan leiden tot een eerlijker, efficiënter en begrijpelijker belastingsysteem? Wat zijn de potentiële risico’s en kansen?

De aanbevelingen komen voort uit de steeds groter wordende publieke en politieke commotie omtrent de vennootschapsbelasting. Het belangrijkste doel is om landen te stimuleren nauwer samen te werken bij het dichten van controversiële mazen in het internationale fiscale systeem. Maar, omdat belastingheffing steeds meer een maatschappelijk en gevoelig onderwerp wordt, raakt het nu bijna alle onderdelen van de internationale fiscaliteit.

Schadelijke onzekerheid

De internationale fiscaliteit vindt op een steeds hoger niveau plaats en dit heeft geleid tot een hoop onzekerheid in de directiekamers. Zolang bedrijven opereren binnen de grenzen van de regelgeving, hebben ze een verantwoordelijkheid naar hun investeerders om de kosten laag te houden, inclusief de te betalen belasting. Echter, we zien de ware omvang van de verschuiving in toezicht pas wanneer bestuurders vragen van de wetgevende commissies moeten beantwoorden. Het gaat er niet alleen om of bedrijven zich aan de wet houden, maar ook of ze meer zouden moeten betalen.

Het probleem is dat er geen stevige handvatten zijn die kunnen helpen bij de besluitvorming. Simpelweg tegen bedrijven zeggen dat ze een ‘eerlijke bijdrage’ moeten betalen is geen werkbaar alternatief voor een duidelijk pakket aan regels of principes. Wat is een eerlijke bijdrage? Bedrijven hebben behoefte aan zwart en wit, maar wat ze krijgen is een hoop grijs.

Verschillen blijven

Gaat BEPS meer duidelijkheid geven over wat zowel wettelijk toegestaan als aanvaardbaar is? We zullen er wel achter komen wat de OESO verwacht, en dat is een begin. De OESO verdient lof voor haar bereidheid tot overleg en voor wat ze in korte tijd heeft weten te bereiken. Echter, deze aanbevelingen kennen een groot voorbehoud: de OESO maakt geen wetten en sluit geen belastingverdragen af, dit is een taak voor overheden. De effectiviteit van het project zal afhangen van een brede en consistente implementatie. Hierbij zal een groot verschil optreden in zowel het tijdstip van de invoer van de regels, als ook in de interpretatie van de wijze van toepassing. Minder dan een kwart van de voor ons IBR onderzoek geïnterviewde directeuren denkt dat er een wereldwijd akkoord komt over BEPS.

Sommige landen, met name het Verenigd Koninkrijk en Australië, zijn op de zaken vooruitgelopen en hebben wetgeving aangekondigd dat een aantal BEPS acties bevat. Andere grote economieën, met name de Verenigde Staten, doen er waarschijnlijk iets langer over. De Verenigde Staten zijn van plan om landenrapportages in te voeren in 2016. De bredere hervormingen komen echter waarschijnlijk pas na de presidentiële verkiezingen van 2016 op de agenda van de wetgever. Daarnaast hebben diverse landen van buiten de OESO, waaronder China en India, al aangegeven dat zij ook diverse onderdelen willen invoeren. 

De grote vraag is daarom hoeveel harmonisatie men zal bereiken? We hebben een fiscaal systeem nodig dat een digitale economie kan bijbenen die steeds minder grenzen kent. Om een lappendeken van lokale regels te voorkomen, zouden de G20, VN en OESO leidend moeten zijn in het zorgen voor een fiscaal systeem dat voldoende duidelijk en consistent is zodat bedrijven hun fiscale zaken met zekerheid kunnen regelen. Het resultaat zou goed zijn voor bedrijven, consumenten en overheden. Met een minder goede oplossing creëer je simpelweg meer afwijkingen, meer mazen en meer onzekerheid.

De toets der kritiek

Bedrijven moeten op de korte termijn prioriteit geven aan de evaluatie van hun huidige fiscale afspraken en hoe deze overkomen bij een veel hogere mate van transparantie zoals teweeggebracht door BEPS. Vervolgens moeten ze bedenken of ze zich daar dan ook comfortabel bij voelen. Zelfs bedrijven met relatief eenvoudige fiscale zaken kunnen in de gevarenzone terecht kunnen komen door de manier waarop de regels voor verslaglegging zijn opgesteld. De brede reikwijdte van BEPS veroorzaakt tevens aanzienlijke uitdagingen met betrekking tot de implementatie.

BEPS biedt ook kansen. De nieuwe regels zullen vooral een gelijkwaardiger situatie creëren voor wat betreft fiscale strategie en kosten. De toenemende internationale harmonisatie zorgt op zijn beurt voor minder grensoverschrijdende problemen.

De knelpunten in kaart brengen

Is BEPS een stap in de goede richting? Het is duidelijk dat de internationale fiscale regels moeten worden afgebroken en herbouwd om ze geschikt te maken voor de wereld waarin we leven - en dit is wat BEPS tot doel heeft. De weg hier naar toe kent echter veel knelpunten. Het kan een tijd duren voordat er echte duidelijkheid is over wat toelaatbaar is bij fiscale planning. Het is daarom van essentieel belang dat bedrijven de potentiele risico’s begrijpen en hun beslissingen kunnen onderbouwen.