Ik heb een vraag! neem contact op
Tot 1 mei 2016 kon die zekerheid verkregen worden doordat de opdrachtnemer een VAR (Verklaring arbeidsrelatie) aanvroeg bij de Belastingdienst. De VAR is met ingang van 1 mei 2016 vervangen door de wet Deregulering Arbeidsrelatie (Wet DBA).
Op deze pagina gaan wij dieper in op de Wet DBA. Maar eerst zoomen we in op waar het eigenlijk over gaat, namelijk schijnzelfstandigheid.
Van schijnzelfstandigheid is sprake wanneer (op papier) werkzaamheden worden verricht als zelfstandige (zzp'er), terwijl die zelfstandigheid in de praktijk ontbreekt en de arbeidsrelatie in feite een dienstbetrekking is.
Als er sprake is van schijnzelfstandigheid kan de Belastingdienst arbeidsrelaties her-kwalificeren. Dit houdt in dat de arbeidsrelatie vanuit fiscaal- en sociaalzekerheidsrechtelijk oogpunt wordt aangemerkt als dienstbetrekking, terwijl het op papier gaat om een overeenkomst van opdracht.
Het her-kwalificeren kan vergaande gevolgen hebben, voor zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer (zzp'er). Zo is de opdrachtgever (die dan eigenlijk de werkgever is) bij een her-kwalificatie onder andere verplicht om:
Voor de zzp'er (die dan eigenlijk werknemer is) heeft een her-kwalificatie ook gevolgen. De zzp'er:
Om de arbeidsrelatie tussen een werkende en een werkgevende duidelijk te krijgen is de Wet DBA geïntroduceerd. Het ten onrechte aanmerken van een arbeidsrelatie als een overeenkomst van opdracht of een arbeidsovereenkomst heeft, zoals u leest, vergaande gevolgen.
Door de Wet DBA is de VAR regeling vervallen. Uitgangspunt van de Wet DBA is dat opdrachtgevers en opdrachtnemers samen beoordelen of er sprake is van loondienst of van opdracht.
Binnen de gekozen arbeidsrelatie maken zij vervolgens afspraken. De door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten kunnen daarbij zekerheid geven.
Het is belangrijk om te beoordelen of sprake is van een dienstbetrekking. In het geval van een dienstbetrekking moet de werkgever namelijk loonheffingen inhouden en afdragen aan de Belastingdienst. Daarnaast moet de werkgever ingeval van ziekte van de werknemer het loon doorbetalen bij ziekte en vakantie. En gelden de specifieke regels bij ontslag.
Een dienstbetrekking heeft 3 kenmerken:
Wordt aan alle kenmerken voldaan, dan is er in ieder geval sprake van een dienstbetrekking.
Soms is het moeilijk om te bepalen of er sprake is van werkgeversgezag. Moet de werknemer verplicht instructies of verplichtingen opvolgen die de werkgever hem/haar oplegt? Dan is er sprake van een gezagsverhouding en dus een dienstbetrekking.
Als een of meer kenmerken van een dienstbetrekking ontbreken, is er meestal géén sprake van een dienstbetrekking.
Indien dit het geval is, dan zijn er verschillende modelovereenkomsten voor situaties waarbij een of meer kenmerken van een dienstbetrekking ontbreken. Deze modelovereenkomsten zijn te vinden op de site van de Belastingdienst. Wanneer u deze gebruikt, hebt u zekerheid dat er geen sprake is van een dienstbetrekking.
Let op! Houden partijen zich niet aan hetgeen zij in de overeenkomst hebben afgesproken? Dan kan er sprake zijn van schijnzelfstandigheid, met alle mogelijke consequenties van dien.
De Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie (WBA) van de Belastingdienst is een speciale website waarin opdrachtgevers via een vragenlijst zien of ze een zelfstandige mogen inhuren voor een opdracht of dat er een arbeidscontract nodig is. U kunt hiervoor ook op onze website terecht:
De VAR staat voor de verklaring van de arbeidsrelatie. Met deze verklaring gaf de Belastingdienst aan of de werkende werd aangemerkt als zelfstandige, directeur grootaandeelhouder, werknemer of als genieter van resultaat uit overige werkzaamheden.
De VAR-verklaring werd in 2016 afgeschaft en opgevolgd door de Wet DBA. De reden voor het afschaffen was dat alleen opdrachtnemers de VAR aan konden vragen, opdrachtgevers konden dit niet. Hierdoor waren opdrachtgevers niet verantwoordelijk voor de afgegeven VAR.
Bij de Wet DBA is niet de opdrachtnemer, maar de opdrachtgever verantwoordelijk voor het beoordelen van een juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie. Dit stuitte in de praktijk op veel weerstand, omdat er te veel onduidelijkheid bestond over wat nu de juiste wijze was om een arbeidsrelatie te kwalificeren. De Wet DBA geeft hier geen concrete handvatten voor.
Wel is er een stelsel van modelovereenkomsten ontstaan, die door de Belastingdienst goedgekeurd werden. Indien partijen een dergelijke modelovereenkomst gebruiken en overeenkomstig uitvoeren, zo is de gedachte, is er geen sprake van schijnzelfstandigheid. Dit zou in theorie duidelijkheid en rust moeten geven, maar in de praktijk valt dat tegen.
Om opdrachtgevers meer ruimte te geven om de modelovereenkomsten op de juiste manier te implementeren, is in november 2016 een tijdelijk handhavingsmoratorium ingesteld. Tot 1 januari 2018 zou er niet gehandhaafd worden.
Begin 2018 is er een toezicht plan gepubliceerd. In dit plan stonden 2 zaken beschreven:
De looptijd van het handhavingsmoratorium is keer op keer verlengd en bestaat nog steeds. Vanaf januari 2020 werd het moratorium wel iets ingeperkt. Indien er namelijk sprake is van overduidelijke opzettelijke schijnzelfstandigheid, of het niet opvolgen van gerichte aanwijzingen van de Belastingdienst, dan volgt er een sanctie.
In het Regeerakkoord van 2017 is de vervanging van de Wet DBA door een nieuw wetsvoorstel aangekondigd. Met als doel: uitvoerbare en handhaafbare maatregelen. De nieuwe wet zou zekerheid aan opdrachtnemers en hun opdrachtgevers moeten bieden en de administratieve lasten zoveel mogelijk moeten beperken.
In dit wetsvoorstel werd er voor het kwalificeren van een dienstbetrekking gekeken naar het uurtarief. Volgens het wetsvoorstel zou dit er als volgt uit moeten zien:
Van al deze nieuwe plannen bleef alleen de web module bestaan.
Op 11 januari 2021 ging de pilot van de webmodule van de Belastingdienst van start. Deze anonieme online vragenlijst geeft opdrachtgevers meer duidelijkheid over de aard van de arbeidsrelatie met de opdrachtnemer. Aan de hand van de antwoorden, volgt een van de volgende uitkomsten:
De uitkomst van de webmodule is slechts een indicatie en is geen juridische beslissing. Partijen kunnen daar geen rechten aan ontlenen. De uitkomst helpt bij de beoordeling en beslissing over hoe u werkzaamheden laat uitvoeren:
Op 16 december 2022 verscheen de voortgangsbrief “Werken met en als zelfstandige(n)”. Dit is een 42-pagina lange brief met de maatregelen die het kabinet op het gebied van werken als (en met) zelfstandige(n) voor ogen heeft. In de brief is ook aandacht besteed aan de stapsgewijze opheffing van het huidige handhavingsmoratorium.
Kort samengevat volgt uit de voortgangsbrief dat het kabinet de regels rondom het werken als (en met) zelfstandige(n) toekomstbestendiger wil maken. Om dit te bereiken zet het kabinet in op drie pijlers:
Voor een gelijker speelveld tussen opdrachtnemers en werknemers komen 2 maatregelen:
Daarnaast wordt onderzoek gedaan naar:
Het kabinet wil de open norm “werken in dienst van” (lees: “gezag”) uit artikel 7:610 BW van het Burgerlijk Wetboek verduidelijken met drie hoofdelementen:
Het kabinet streeft er naar de handhaving op de (juiste) kwalificatie van een arbeidsrelatie op korte termijn te versterken en verbeteren, om uiterlijk op 1 januari 2025 het handhavingsmoratorium volledig op te heffen.
De voortgangsbrief geeft aan hoe minister Van Gennip de regelgeving rondom de beoordeling van arbeidsrelaties wil verduidelijken. Enerzijds bieden de maatregelen werkenden meer zekerheid en anderzijds vergroten ze de wendbaarheid voor bedrijven.
Het kabinet is van plan om de open norm “werken in dienst van”’ (gezag) uit het Burgerlijk Wetboek verder in te kleuren aan de hand van de jurisprudentie, zoals het Deliveroo arrest.
Om de open norm “werken in dienst van” toetsbaar te krijgen, worden drie hoofdelementen benoemd:
De minister stelt voor dat de conclusie of een arbeidsrelatie een arbeidsovereenkomst is, wordt gebaseerd op klassiek gezag en de te verrichten werkzaamheden in de organisatie van de werkgevende.
Wanneer de werkzaamheden van de werkender zijn ingebedl in de organisatie van de werkgevende, wat doorgaans het geval is als het om kernactiviteiten van de werkgevende gaat, dan is dat een belangrijke aanwijzing voor een gezagsverhouding en daarmee een arbeidsovereenkomst.
In het kader van deze pijlers heeft Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (Wet Vbar) in consultatie gebracht. Het wetsvoorstel streeft twee doelen na:
In de wetgeving bepaalt het geheel aan feiten en omstandigheden of werk door een zelfstandige of werknemer mag worden gedaan. Deze open wetgeving is met de jaren verder ingevuld door jurisprudentie, maar blijft onduidelijk.
Het kabinet heeft daarom besloten de wetgeving rond “werken in dienst van” aan te scherpen met een helder toetsingskader. Dit biedt het handvat om te beoordelen of er sprake is van een zelfstandige of van een werknemer.
Volgens het wetsvoorstel is er sprake “inbedding van de werkzaamheden binnen de organisatie van de werkgevende” indien:
Het kabinet een rechtsvermoeden introduceren, gebaseerd op het uurtarief. Indien het uurtarief lager is dan 32,24 euro, gaat het volgens het rechtsvermoeden om een arbeidsovereenkomst.
Stel dus dat een werkende aannemelijk maakt dat hij minder betaalt krijgt dan dit geldende uurtarief van (momenteel) 32,24 euro, dan zou hij volgens het rechtsvermoeden een arbeidsovereenkomst kunnen claimen. Op dat moment is het aan de werkgevende om aan te tonen dat er juist geen sprake is van een arbeidsovereenkomst.
Dit rechtsvermoeden maakt het voor werkende makkelijker om een arbeidsovereenkomst te claimen bij de werkgevende (en indien nodig bij de rechter). Het kabinet verwacht dat hier een preventief effect van uit gaat, zodat er al bij het aangaan van een arbeidsrelatie door de werkgevende kritischer gekeken wordt of er sprake moet zijn van een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht.
Dit uurtarief wordt gekoppeld aan de stijging van het minimumloon.
Op vrijdag 10 november 2023 sloot de internetconsultatie over het wetsvoorstel. Er waren meer dan 1.100 reacties, waaronder werkgevers- en zzp-organisaties en het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR). "De wet zorgt niet voor meer duidelijkheid en eenvoud voor bedrijven, werkenden en zelfstandigen bij het beoordelen van arbeidsrelaties", zegt het ATR in een advies aan de Minister. Ook neemt de regeldruk niet af met het wetsvoorstel.
Over het voorstel voor een nieuwe zzp-wet zijn zzp'ers zelf niet te spreken. Acht op de tien zzp'ers steunen het wetsvoorstel niet. Dat blijkt uit een peiling van online bank Knab, onder ruim tweehonderd zzp'ers.
Verder wijzen juristen de Minister er nu al op dat er in de jurisprudentie niet veel onderscheidend vermogen wordt toegekend aan het begrip inbedding. Veel omstandigheden en feiten die duiden op inbedding, kunnen ook voorkomen in situaties waarin er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst.
Of dit wetsvoorstel dan ook op de voorgestelde wijze de eindstreep haalt, valt nog te bezien. Wij houden u op de hoogte.
Als u vragen heeft over de de Wet Deregulering Arbeidsrelatie (Wet DBA), dan bent u niet de enige. Grote kans dat deze vraag al eens is gesteld. Hieronder beantwoordt onze ervaren adviseur een aantal van de meest gestelde vragen of bekijk alle veelgestelde vragen over de Wet DBA.
DBA staat voor de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties. Opdrachtgevers en opdrachtnemers (zzp'ers) hebben graag zekerheid over de arbeidsrelatie die ze met elkaar aangaan. Tot 1 mei 2016 kon dit met de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). Sinds 1 mei 2016 is deze vervangen door de Wet DBA.
Schijnzelfstandigheid betekent dat iemand zich presenteert als zelfstandige terwijl er volgens het arbeidsrecht sprake is van een dienstverband.
Op basis van de Wet DBA kan de boete oplopen tot 100% van het bedrag dat de werkgever aan niet afgedragen loonheffingen en premies heeft betaald. De boete valt hoger uit indien de werkgever opzettelijk heeft gehandeld.
De Belastingdienst handhaaft als ze u als kwaadwillend zien. Dat bent u als u 'opzettelijk een situatie van evidente schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan omdat u weet – of had kunnen weten - dat er feitelijk sprake is van een dienstbetrekking'. Ze kunnen u dan correctieverplichtingen of naheffingsaanslagen opleggen.
Door de onrust die na de invoering van de Wet DBA ontstond, werd door de Belastingdienst besloten de handhaving op de kwalificatie van arbeidsrelaties op te schorten. Deze opschorting wordt het Handhavingsmoratorium genoemd.
Mocht u nog vragen hebben over dit onderwerp of hulp nodig hebben bij de beoordeling of er sprake is van schijnzelfstandigheid of dienstbetrekking, dan kunt u vanzelfsprekend contact met ons opnemen.
Graag helpen wij u bij het opstellen van de juiste overeenkomst. Andere vragen op het gebied van het arbeidsrecht of loonbelasting? Wij helpen u graag!
