sustainable tax

Wat is de Clean Industrial Deal?

Door:
Isa Hopmans
Wat is de CID?
Op 26 februari 2025 presenteerde de Europese Commissie de Clean Industrial Deal. Dit initiatief ondersteunt de Europese industrie om minder CO₂ uit te stoten en sterker te concurreren. De Clean Industrial Deal legt de focus op energie-intensieve sectoren zoals staal, metaal en de schone-technologiesector (clean tech). Hiermee wordt ingezet op het verlagen van de energiekosten en het versnellen van de investeringen in de energie-infrastructuur. Met de lancering van de Clean Industrial Deal heeft de Europese Commissie (de Commissie) een plan met zes actiepunten geformuleerd voor een schone Europese industrie:
Onderwerpen

1. Toegang tot betaalbare energie

De Commissie richt zich in de eerste plaats op het verlagen van de energiekosten. Samen met de European Investment Bank (EIB) beoogt de Commissie financiële ondersteuning te bieden om elektriciteit in te kopen en netwerkcomponenten te verbeteren. Om dit te kunnen doen, stelt de Commissie voor de staatssteunregels te vereenvoudigen. Dit geldt alleen voor steun aan de ontwikkeling van hernieuwbare energie, koolstofvrije industrie en productiecapaciteit in schone technologieën. 

De Commissie stelt dat het van belang is voor lidstaten om de richtlijnen van de Energy Taxation Directive nationaal te implementeren. De richtlijn moet zorgen voor betere regulering en harmonisering van nationale energiebelastingen. Ook  wordt de ontwikkeling van schone energie en productiecapaciteit versneld. Hiervoor onderzoekt de Commissie knelpunten in het productieproces. In dat kader worden ook vergunningsprocedures versneld.

2. Schone productie

De Commissie stimuleert de vraag naar schone producten. Dat doet ze door in overheidsaanbestedingen niet alleen naar de prijs te kijken, maar ook duurzaamheidscriteria, zoals milieuprestaties en CO₂-uitstoot, mee te laten wegen. Ter ondersteuning komen er labels die koolstofintensiteit van industriële producten inzichtelijk maken. Deze labels kunnen vervolgens worden gebruikt als objectieve basis voor het toekennen van staatssteun aan schone alternatieven. 

Daarnaast zal de  Commissie de regels voor de productie van koolstofarme waterstof verduidelijken en financiering beschikbaar stellen voor waterstofinvesteringen. Het aanbod van schone producten wordt grotendeels gereguleerd via het Europese emissiehandelssysteem (EU ETS) en het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Samen zorgen zij ervoor dat zowel Europese als geïmporteerde producten voldoen aan strenge klimaatnormen.

3. Financiering van de schone transitie

Voor de realisatie van schone productie in de EU stelt de Clean Industrial Deal voor meer dan 100 miljard euro beschikbaar te stellen. De Europese Commissie stelt voor om binnen het Innovation Fund de Industrial Decarbonisation Bank op te richten. Deze bank investeert in de koolstofvrije transitie van industriële processen. Dit geldt met name in sectoren zoals staal, chemie, cement, kunstmest, raffinage en de schone-technologiesector. 

Er wordt een aanpassing van InvestEU voorgesteld om meer private investeringen aan te trekken. Daardoor wordt de risicodragende capaciteit vergroot. Deze maatregel levert naar verwachting 50 miljard euro aan investeringen op. Ook zal het TechEU-programma worden opgezet om innovatie en industriële capaciteit te ondersteunen. Daarbij is het nieuwe kader voor staatssteun wederom van belang. Tenslotte raadt de Commissie lidstaten aan om hun vennootschapsbelasting in te richten met het oog op het ondersteunen van schonere ondernemingen. Dit kan voor bedrijven voordelen opleveren in de vorm van belastingkortingen, versnelde afschrijvingen of andere fiscale prikkels, waardoor het aantrekkelijker wordt gemaakt om te investeren in duurzame activiteiten.

Op 2 juli 2025 heeft de Commissie een aanbeveling voor fiscale faciliteiten gepubliceerd. Een van de aanbevelingen is een juridisch instrument om de strategie van een EU-instelling verder uit te werken.

In de implementatie van de Clean Industrial Deal worden de lidstaten aangemoedigd om in nationale wetgeving twee maatregelen op te nemen die rechtstreeks groene investeringen stimuleren: 

  1. Lidstaten dienen bedrijven toe te staan om ineens de aftrek van kosten toe te staan bij de aankoop of lease van geselecteerde investeringen (bijvoorbeeld duurzame- of circulaire energiesystemen en energie-efficiënte installaties) dan wel het versneld afschrijven ervan.
  2. Lidstaten dienen belastingtegoeden te introduceren. Deze tegoeden zijn directe verlagingen van de vennootschapsbelasting in het lopende jaar en vormen een stimulans voor investeringen in geselecteerde sectoren, zoals de productie van schone technologieën. Waar mogelijk worden de lidstaten aangemoedigd om de belastingtegoeden als bedrag uit te betalen of te laten verrekenen met andere nationale belastingen. 

De lidstaten zijn aan zet om fiscale faciliteiten te introduceren. Het doel van de faciliteiten is vermindering van de effectieve belastingdruk, verbetering van de cashflow en verlagen van barrières voor groene investeringen. Waar mogelijk moet versnelde afschrijving gepaard gaan met passende regels voor het overdragen van verliezen. 

Om te voorkomen dat EU-lidstaten ongeoorloofde staatssteun aan bepaalde sectoren bieden heeft de Commissie tot slot een Clean Industrial Staatssteun Raamwerk (CISR) gepubliceerd. Hierdoor zijn de maatregelen die nodig zijn voor het bereiken van de doelstellingen van de Clean Industrial Deal uitgesloten van de gangbare staatssteun-regels. 

4. Circulariteit en toegang tot materialen

Om de Europese circulaire economie te laten groeien, zullen lidstaten en de Commissie strategische projecten erkennen. Zo richten zij een centrum op voor het gezamenlijk inkopen van grondstoffen, voor zowel lidstaten als bedrijven. Dit levert schaalvoordelen op en leidt tot betere prijzen en voorwaarden. Daarnaast wordt er een systeem opgezet waarmee Europese bedrijven hun vraag naar kritieke grondstoffen kunnen bundelen.

Binnen de Circular Economy Act worden recyclingregels  geharmoniseerd. Dit zal de vraag naar secundaire grondstoffen verhogen en de kosten van hergebruik verlagen. In lijn met het Green VAT initiative zullen de regels in de Btw-richtlijn voor tweedehandsspullen worden herzien, om de ingebouwde btw op tweedehandsproducten aan te pakken. Dit maakt hergebruik aantrekkelijker en stimuleert de circulaire markt. 

5. Handelen op wereldschaal

De Commissie zet verder in op het versterken van de internationale concurrentiepositie van de Europese industrie. In dat kader wil de Commissie handels- en investeringspartnerschappen sluiten met derde landen en het handelsbeleid moderniseren. Dit moet bijdragen aan een (internationaal) gelijk speelveld en strategische autonomie.

Voor Europese bedrijven betekent dit dat zij te maken krijgen met nieuwe administratieve verplichtingen en mogelijk hogere importkosten, maar ook met een eerlijkere concurrentiepositie op de wereldmarkt. Daarnaast kunnen nieuwe handelsakkoorden en investeringspartnerschappen leiden tot fiscale aanpassingen. Bijvoorbeeld op het gebied van btw, douanerechten en investeringsaftrek. De Commissie streeft ernaar Europese bedrijven beter te beschermen tegen oneerlijke concurrentie en de toegang tot internationale markten te verbeteren. Dat biedt ook voor de Nederlandse industrie kansen.

6. Vaardigheden en hoogwaardige banen

De Clean Industrial Deal onderkent dat de transitie naar een duurzame industrie alleen mogelijk is met voldoende gekwalificeerd personeel en investeringen in menselijk kapitaal. De Commissie zorgt daarom voor ondersteuning in grootschalige investeringen in scholing, omscholing en het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden. Met bijzondere aandacht voor de groene en digitale transitie. 

Voor Nederland betekent dit dat bestaande fiscale faciliteiten voor scholing en innovatie mogelijk worden uitgebreid of aangevuld. Bijvoorbeeld via extra aftrekposten, subsidies of gerichte belastingvoordelen voor bedrijven die investeren in duurzame ontwikkeling van hun werknemers. Zo kan bijvoorbeeld de WBSO-subsidie (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk) bijdragen aan het verlagen van de loonkosten voor R&D-medewerkers die betrokken zijn bij de ontwikkeling van schone technologieën of verduurzaming van productieprocessen. Door tijdig WBSO aan te vragen voor technologische projecten, kunnen ondernemingen hun innovatiekosten drukken en beter inspelen op de ambities van de Clean Industrial Deal. Ook kunnen fiscale prikkels worden ingezet om hoogwaardige banen in de industrie te creëren en internationaal talent aan te trekken, zoals via de gunstige 30%-regeling voor expats. Door het versterken van de kennis- en arbeidsmarktpositie van de Europese industrie wil de Commissie zorgen voor een toekomstbestendige, concurrerende en inclusieve arbeidsmarkt, waarin Nederland als kennisland een voortrekkersrol kan blijven spelen. 

Een groene en innovatieve toekomst?

De Clean Industrial Deal vormt een strategisch kader om de Europese industrie te hervormen richting duurzaamheid, innovatie en versterkte concurrentiekracht. Deze ambitieuze transitie brengt nieuwe regelgeving, investeringsmogelijkheden en fiscale stimulansen met zich mee. Belangrijke instrumenten zoals het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), het Europese emissiehandelssysteem (EU ETS), de Energy Taxation Directive en het Green VAT Initiative vragen om een strategische en tijdige aanpak voor ondernemingen.

We hebben een overzicht opgesteld met de belangrijkste initiatieven en de verwachte tijdlijnen voor implementatie. Daardoor krijg je inzicht in wat er speelt en wanneer je welke ontwikkelingen kunt verwachten.

Onze dienstverlening ondersteunt je bij alle aspecten binnen dit dynamische landschap. Of het nu gaat om het benutten van belastingfaciliteiten, aanvragen van subsidies voor decarbonisatie, optimaliseren van btw-structuren, of het voldoen aan CBAM- en energieheffingsregels, onze experts bieden op maat gemaakt advies en praktische begeleiding. 

Zo helpen wij je niet alleen te voldoen aan de huidige en toekomstige regelgeving, maar ook om duurzame groei en innovatie binnen jouw organisatie te realiseren.

Wil je weten wat de Clean Industrial Deal concreet betekent voor jouw onderneming?

Neem contact met ons Sustainable Tax team voor een introductie en eerste impactanalyse.

Neem contact op