article banner
Human Resources

Ouderschapsverlof en onbetaald verlof in relatie tot pensioen: een valkuil?

Edzo Boven

Ouderschapsverlof en onbetaald verlof heeft de afgelopen jaren steeds meer aan populariteit gewonnen. Steeds meer ouders nemen na de geboorte van een kind ouderschapsverlof op. Vaak wordt daarbij door werkgever en werknemer echter niet stilgestaan bij de gevolgen die dit voor de pensioenopbouw en de verzekering van het nabestaandenpensioen kan hebben. De financiële gevolgen kunnen ingrijpend zijn!

Lees meer pensioengerelateerde artikelen >>

Ouderschapsverlof

Bij ouderschapsverlof zal de werknemer in kwestie parttime gaan werken, veelal ergens tussen de 70 procent en 90 procent. Indien u met werknemer geen afspraken maakt omtrent zijn/haar pensioen, zal door werkgever in de meeste gevallen het parttime percentage aan de pensioenverzekeraar worden doorgegeven. Ouderschapsverlof geldt als diensttijd waarover pensioen kan en mag worden opgebouwd.

Onbetaald verlof

Bij onbetaald verlof zal de werknemer veelal een bepaalde tijd niet of aanzienlijk minder werken. De werknemer wordt dan veelal afgemeld voor de pensioenregeling, dan wel wordt voor werknemer een parttimepercentage doorgegeven. Werkgever en werknemer kunnen echter ook overeenkomen de opbouw van het pensioen en/of de dekking van het nabestaandenpensioen (voor een bepaalde duur of voor de gehele periode) ongewijzigd voort te zetten.

Mogelijke (onvoorziene) gevolgen

Indien niets wordt overeengekomen heeft dit de volgende gevolgen voor de pensioenregeling van werknemer:

  1. Opbouw van het ouderdomspensioen.
    Doordat een parttimepercentage wordt gehanteerd, zal de inleg van pensioenpremie lager worden en dus leiden tot een lager bereikbaar pensioenkapitaal op pensioenrichtleeftijd en dus ook tot een lager uit dit pensioenkapitaal aan te kopen pensioen, dan wel op te bouwen pensioen ingeval van een pensioen op basis van middelloon.
  2. Dekking van het nabestaandenpensioen.
    Hiervoor geldt feitelijk hetzelfde. Doordat wordt uitgegaan van een parttimepercentage, zal het nabestaandenpensioen voor partner en kinderen van werknemer lager worden vastgesteld.

Dit is als volgt in kaart te brengen in twee rekenvoorbeelden:

  • Overlijden van werknemer tijdens het ouderschapsverlof:
    Stel het salaris van uw werknemer is bruto 43.785 euro op jaarbasis, inclusief vakantiegeld. De AOW-franchise is 13.785 euro. De pensioengrondslag waarover pensioen wordt opgebouwd is derhalve 43.785 euro - 13.785 euro = 30.000 euro. De jaarlijkse opbouw voor het nabestaandenpensioen is in veel pensioenregelingen 1,16 procent per dienstjaar over de laatst vastgestelde pensioengrondslag. Stel uw werknemer is reeds 5 jaar bij u in dienst en de jaren tot aan de in de pensioenregeling opgenomen pensioenrichtleeftijd is nog 35 jaar. In totaal kan werknemer dus 40 jaar diensttijd bij u doorbrengen.

    Indien er geen sprake is van ouderschapsverlof, zou het nabestaandenpensioen op dit moment 30.000 euro x 1,16% x 40 jaar is € 13.920 bruto per jaar bedragen in het geval werknemer komt te overlijden vóór het bereiken van de pensioenleeftijd. Als werknemer voor 80% gaat werken (dus 1 dag per week ouderschapsverlof op zou nemen) en er niets geregeld zou worden, zal het nabestaandenpensioen gaan bedragen: (100% x € 30.000 x 5 jaar x 1,16% ) + (80% x € 30.000 x 35 jaar x 1,16% = € 11.484 bruto per jaar. De uitkering van het nabestaandenpensioen wordt derhalve € 2.436 per jaar lager. Dit lijkt een laag bedrag, echter bij een (in dit rekenvoorbeeld) 33-jarige partner gaat het wel om een levenslange uitkering (een circa 52 jaar durende uitkering), dus zonder rekening te houden met een eventuele indexatie van het nabestaandenpensioen om 52 jaar x € 2.436 = € 126.672 lagere uitkering!

  • Overlijden van werknemer ná het ouderschapsverlof:
    Werknemer gaat na het ouderschapsverlof over het algemeen weer fulltime werken. In dat geval zal de dekking van het nabestaandenpensioen weer op het “oude niveau” komen, echter valt het totaal op te bouwen nabestaandenpensioen lager uit. Stel het ouderschapsverlof is 2 jaar, dan zal er dus een lager nabestaandenpensioen van 2 jaar x 1,16% x (20% van € 30.000) = € 139,20 ontstaan. Dit lijkt op het eerste gezicht weinig, maar stel dat werknemer op 40-jarige leeftijd komt te overlijden en de partner is even oud, dan zal er in totaal € 139,20 x 45 jaar = € 6.264 minder nabestaandenpensioen worden uitgekeerd (afgezien van eventuele indexaties van het nabestaandenpensioen).

Wat te doen? 

Aangezien de risicopremie voor het voortzetten van het nabestaandenpensioen op basis van een fulltime dienstverband over het algemeen te overzien zal zijn, is het zeer te overwegen om de risicodekking in overleg met werknemer en verzekeraar in stand te houden op basis van een fulltime salaris.

Afhankelijk van de pensioenregeling zal dan echter ook de premie voor het ouderdomspensioen doorbetaald dienen te worden, soms kan alleen de risicodekking fulltime worden voortgezet. Overleg met de pensioenverzekeraar zal uitsluitsel geven.

Hoe is het in uw pensioenregeling geregeld en wat zijn de risico's voor de werkgever? 

In principe is in de pensioenregeling opgenomen dat bij onbetaald verlof (dus ook bij ouderschapsverlof) de opbouw van het pensioen en de dekking van het risico van overlijden van werknemer vóór de pensioeningangs-datum gewoon doorloopt, dan wel dat deze door kan lopen als werkgever én werknemer overeenkomen wie de kosten draagt van ouderschaps- of onbetaald verlof. U dient als werkgever echter over de verdeling van de kosten met uw werknemer afspraken te maken. Wie betaalt in de verlofperiode deze kosten, dan wel, wat zijn de gevolgen voor werknemer als de opbouw en dekking niet doorloopt?

Als in uw pensioenregeling is opgenomen dat de premiebetaling en de dekking doorlopen, zal als u niets regelt theoretisch bezien op basis hiervan alle kosten voor uw rekening komen, zowel de opbouw van het ouderdoms-pensioen als de risicopremie voor het nabestaandenpensioen en de risicopremie voor premievrijstelling ingeval van arbeidsongeschiktheid van werknemer. Met andere woorden: u draait op voor de lasten.

U zou echter kunnen stellen dat u met werknemer niets heeft afgesproken omtrent wie de kosten draagt en op basis daarvan  het parttimepercentage van het genoten ouderschapsverlof aan de verzekeraar doorgeeft. De pensioenuitvoerder zal deze dit als zodanig verwerken in haar administratie. De verzekeraar weet immers niet of er sprake is van ouderschapsverlof of onbetaald verlof en deze mutatie gewoon als zodanig verwerken.
Uw werknemer is echter ook niet op de hoogte van het feit dat hij/zij de mogelijkheid had om de regeling ongewijzigd voort te zetten, alsof er geen sprake is van ouderschaps- of onbetaald verlof.

Om discussies en juridische problemen met uw werknemer te voorkomen, is het daarom te adviseren om met uw werknemer de gevolgen van pensioenopbouw en -dekking te bespreken ingeval van onbetaald verlof. Niet alleen dat dit mogelijk is, maar ook de gevolgen indien werknemer mocht besluiten niet zelf (al dan niet volledig) de kosten te willen dragen. Het zonder meer doorgeven van een parttimepercentage aan de verzekeraar is arbeidsrechtelijk én juridisch en in het kader van uw zorgplicht wellicht wat “te kort door de bocht”. Werknemer onderkent vaak niet de (on)mogelijkheden en de daarmee verbonden risico’s. Daarop zouden werknemer of de nabestaanden u als werkgever op uw zorgplicht kunnen aanspreken.

Conclusie

Uit bovenstaande blijkt, dat er in ieder geval een communicatie met werknemer dient plaats te vinden. U kunt ook één en ander in uw algemene arbeidsvoorwaarden opnemen. Ook dan is communicatie aan te raden als werknemer ouderschaps- of onbetaald verlof opneemt.

Het zonder overleg doorgeven van een parttime percentage aan de pensioenuitvoerder zonder overleg met werknemer is niet te adviseren. Mocht werknemer tijdens het ouderschapsverlof komen te overlijden, dan wel arbeidsongeschikt worden, kan dit tot vervelende juridische gevolgen leiden.

Actualiteiten

Heeft het onderwerp pensioenrisico uw volle aandacht? Onze ervaring leert dat dit bij veel werkgevers niet het geval is. Terwijl de financiële en juridische impact voor uw onderneming, en mogelijk voor (oud-)bestuurders, groot kan zijn.

Download het whitepaper

Pensioenrisico's whitepaper