De brede waarde van het waardecreatiemodel

Waardecreatiemodel in een notendop

Het waardecreatiemodel brengt in één oogopslag in beeld waartoe een organisatie op aard is, en hoe zij doelen en effecten bereikt. Het model komt oorspronkelijk uit het Integrated Reporting Framework. Dit dient om geïntegreerde jaarverslagen te maken, maar wordt ook vaak los als strategietool of in duurzaamheidsstrategieën gebruikt. Het brengt focus in strategische activiteiten (wat doen we wel en niet en waarom) en biedt daarnaast een kapstok voor een geïntegreerd managementsysteem, met strategische doelen, targets, KPI’s en metrics. Het waardecreatiemodel geeft weer van welke resources (zowel financieel, als ook bijvoorbeeld grondstoffen en mensen) een onderneming gebruikmaakt (input), hoe de organisatie die omzet (throughput) in producten en diensten (output) – feitelijk het bedrijfsmodel – en welke waarde dat toevoegt of vernietigt voor stakeholders en de samenleving als geheel (outcome) op de korte én lange termijn.

Bron: IIRC.

De zes kapitalen

Het model – evenals de theorie van een geïntegreerde strategie en de verslaglegging – gaat ervan uit dat een organisatie zowel aan de input-kant (wat heb je nodig om je bedrijf te laten draaien?) als aan de outcome-kant (welke effecten heb je op mens, milieu en maatschappij?) gebruikmaakt van of invloed heeft op een zestal zogenoemde ‘kapitalen’:

• Financieel: De meest traditionele en misschien wel voor de hand liggende, het financieel kapitaal. Dat is bijvoorbeeld het eigen vermogen, leningen of kapitaal van aandeelhouders. Er is geld nodig om de onderneming te laten draaien. Aan de outcome-kant van het waardcreatiemodel leidt dit tot financiële winst, betaalde belasting of aandeelhouderswaarde bijvoorbeeld.
• Menselijk: Voor veel bedrijven is menselijk kapitaal de grootste kapitaalstroom. Het zijn de medewerkers die een onderneming kunnen laten groeien en bloeien. De waarde die het bedrijf toevoegt, is onder andere een hoge medewerkerstevredenheid en een laag ziekteverzuim.
• Geproduceerd: Onder geproduceerd kapitaal worden de gebouwen verstaan, het wagenpark, de fabrieken en de infrastructuur van een organisatie. Dit alles wordt ingezet voor de bedrijfsactiviteiten van een onderneming. Die moeten samen zorgen voor waardevolle producten of productie voor klanten en consumenten.
• Intellectueel: Ondernemingen zetten veel kennis in voor hun bedrijfsactiviteiten. Denk aan de patenten, onderzoeken, of het gebruik van big data en slimme software. Dit leidt tot meer innovatie en kennis.
• Natuurlijk: Dit is alles uit de natuur dat nodig is voor de productie en bedrijfsvoering. Denk aan grondstoffen zoals metalen en hout, fossiele bronnen zoals olie en gas, zon, wind en water, aarde om gewassen in te groeien, et cetera. Een duurzaam bedrijf streeft uiteraard naar hergebruik van natuurlijk kapitaal en CO2-reductie.
• Sociaal: Onder sociaal kapitaal vallen het netwerk aan klanten, relaties, partners, instellingen en andere stakeholders. Dit netwerk bepaalt in grote mate de reputatie en het imago van een onderneming.

Het businessmodel in het waardecreatiemodel

Binnen het businessmodel van een organisatie worden verschillende kapitalen omgezet in producten, diensten en andere waarden. In een duurzaam businessmodel gebeurt dat met een duidelijke missie en een visie, bijvoorbeeld het willen bijdragen aan een betere leefomgeving. Een netbeheerder beheert energienetten op duurzame wijze. Een bouwbedrijf bouwt toekomstbestendige woningen. En een bank adviseert haar klanten en verstrekt duurzame financieringen.

Outcomes en Sustainable Development Goals in het waardecreatiemodel

Een van de belangrijkste stappen in het model is hoe de bedrijfsactiviteiten, producten en diensten leiden tot outcomes op de verschillende kapitalen. Waar wordt positieve waarde toegevoegd? Leidt het bouwen van duurzame, toekomstbestendige woningen bijvoorbeeld tot een besparing op het materiaalgebruik en tot CO2-reductie? En hoeveel minder? Tot welke negatieve waarde leidt de woningbouw mogelijk voor de biodiversiteit of ander natuurlijk kapitaal? Aan welke grote maatschappelijke veranderingen en doelen dragen de activiteiten bij? Veel organisaties definiëren hun langere termijn impact aan de hand van de Sustainable Development Goals, en nemen die ook op in het waardecreatiemodel.

Van waardecreatiemodel naar geïntegreerd sturen en rapporteren

Het waardecreatiemodel is een goede tool om een (duurzaamheids)strategie aan te scherpen en focus aan te brengen. De outcomes in het waardecreatiemodel vormen de kapstok om indicatoren (KPI’s) aan te koppelen. Dit maakt het mogelijk om doorlopend resultaten te meten, te rapporteren en op basis daarvan bij te sturen.

Onderdeel van Integrated Reporting Framework

Het waardecreatiemodel is een strategische tool en onderdeel van een van de meest bekende en geaccepteerde verslaggevingsframeworks in de wereld, het Integrated Reporting Framework (IR-Framework). Dat is ontwikkeld door de International Integrated Reporting Council (IIRC), inmiddels opgegaan in de Value Reporting Foundation. Veel grote bedrijven, in meer dan 75 landen, maken gebruik van dit framework, vaak in combinatie met verslaggevingsrichtlijn GRI, die wereldwijd door meer dan 10.000 bedrijven wordt gehanteerd. De naderende Europese CSRD maakt dat nog meer bedrijven in de toekomst transparant rapporteren over brede waardecreatie. Geïntegreerd (en duurzaam) rapporteren geeft naast een terugblik op het afgelopen jaar ook een strategische vooruitblik. Ondernemingen vullen het model ieder op hun eigen manier in, passend bij hun missie, visie, bedrijfsmodel én toegevoegde waarde. Bekijk hoe klanten als Dunea en Trivium Packaging, het waardecreatiemodel inzetten in hun jaarverslag.

Leer geïntegreerd denken en rapporteren over brede waardecreatie

Om als bedrijf geïntegreerd te leren denken en te rapporteren, is het raadzaam om te experimenteren met het waardecreatiemodel en dit in te zetten als strategische tool. Wij denken graag met u mee om hierin de eerste stappen te zetten.

Meer weten?

Wilt u aan de slag met waardecreatie en heeft u daar vragen over? Neem dan contact op met een van onze experts. Wij helpen u graag een stap verder naar toekomstbestendig ondernemen.

Lees hier meer over toekomstbestendig ondernemen