Wil de echte ZZP'er opstaan? - Deel 2

Vervanger voor wet DBA in de maak

Over de juridische positie van de ZZP’er is al sinds jaren het nodige te doen. Om duidelijkheid (en zekerheid) te krijgen dat de verhouding tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers gebaseerd is op een overeenkomst van opdracht, en niet op een arbeidsovereenkomst, kon men tot 2016 de Verklaring arbeidsrelatie (VAR) gebruiken. De VAR is in 2016 vervangen door de Wet DBA (en door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten). Maar de gewenste duidelijkheid en rechtszekerheid blijft (ook met de wet DBA) uit. Daarom wordt de wet DBA momenteel nog maar beperkt gehandhaafd. Ondertussen heeft het kabinet uitgebreide plannen om ook de wet DBA te vervangen.

Het kabinet werkt momenteel diverse maatregelen uit, waardoor onder andere meer duidelijkheid voor opdrachtgevers en zelfstandigen over de feitelijke arbeidsrelatie moet ontstaan. In een drieluik staan we stil bij deze plannen. In deel 1 spraken we over een van deze maatregelen, het minimumtarief. In deel twee staan we stil bij de voorgestelde opdrachtgeversverklaring en het begrip gezagsverhouding.

Webmodule en opdrachtgeversverklaring 

De opdrachtgeversverklaring is bedoeld voor alle opdrachtgevers van zelfstandigen, zodat zij vooraf zekerheid kunnen krijgen over de arbeidsrelatie. Het idee is dat via een webmodule diverse vragen over de arbeidsrelatie moeten worden beantwoord. Als vervolgens op basis van de antwoorden kan worden vastgesteld dat geen sprake is van een dienstbetrekking, geeft de webmodule een zogeheten opdrachtgeversverklaring af. Daarmee heeft de opdrachtgever meer zekerheid dat hij ook daadwerkelijk als opdrachtgever en niet als werkgever wordt gezien.

Opdrachtgevers zijn niet verplicht om van de webmodule gebruik te maken. De webmodule is slechts een instrument. Als een opdrachtgever zeker weet er dat geen sprake is van een dienstbetrekking, zal hij het niet nodig vinden de webmodule in te vullen, hij heeft immers al duidelijkheid.

In de webmodule zullen verschillende vragen worden gesteld over de relatie tussen de opdrachtgever en de persoon die de werkzaamheden voor de opdrachtgever gaat verrichten alsmede over het uit te voeren werk. Het bestaan van gezag tussen de opdrachtgever en degene die de werkzaamheden voor de opdrachtgever verricht, is maatgevend voor het bestaan van een dienstbetrekking en dus van werkgevers/werknemersverhouding. Om die reden zijn in het Handboek Loonheffingen 2019 van de Belastingdienst nu al een aantal elementen opgesomd die maatgevend zijn voor het aanwezig zijn van een gezagsverhouding

Gezagsverhouding?

Een van die elementen is het begrip “leiding en toezicht”. Hoe meer invloed de opdrachtgever heeft, of in redelijkheid kan hebben op de manier waarop de werkende de werkzaamheden uitvoert, hoe eerder sprake is van een gezagsrelatie en dus van een dienstbetrekking. Een zelfstandige voert zijn werkzaamheden immers naar eigen inzicht uit. Een andere belangrijk element is de aanwezigheid van vergelijkbaar personeel dat in dienst van de opdrachtgever nagenoeg hetzelfde werk uitvoert als dat de werkende gaat uitvoeren bij de opdrachtgever. Alsdan kan een gezagsrelatie tussen de werkende en de opdrachtgever bestaan. Indien de werkende specifieke kennis en of vaardigheden heeft die de werknemers binnen de organisatie van de opdrachtgever niet hebben, zal die gezagsrelatie juist weer sneller ontbreken. Ook de manier waarop de opdrachtnemer richting derden naar buiten treedt, en of hij zijn eigen werktijden, werklocatie en materialen kan bepalen, is van belang. Al deze elementen zijn evenwel slechts deelaspecten van het totaalverhaal. Bij een toets van de feitelijke situatie moeten alle relevante aspecten worden meegewogen.

Het systeem van de opdrachtgeversverklaring en de webmodule moet de huidige modelovereenkomsten vervangen. Momenteel wordt nog aan de webmodule gewerkt. De verwachting is dat de module eind 2019 klaar zal zijn. Wij houden u van de voortgang van alle plannen op de hoogte.     

Binnenkort verschijnt het laatste deel (deel 3) van deze serie, die gaat over de zelfstandigenverklaring. De vorige aflevering over het minimumtarief vindt u hier.